Koniński słup milowy
Jest on najstarszym zachowanym i opatrzonym inskrypcją znakiem drogowym w Europie, poza granicami dawnego imperium rzymskiego. Wykonany z piaskowca brzezińskiego, liczy 2,5 metra wysokości i posiada cylindryczny kształt, zwężający się ku górze, zakończony kuliście. Wykuta na nim łacińska inskrypcja, (według tłumaczenia T. Dunin - Wąsowicza) brzmi następująco:
Roku wcielenia Pana naszego 1151
Do Kalisza z Kruszwicy tu prawie punkt środkowy
Wskazuje ta formuła drogi i sprawiedliwości
Którą kazał uczynić komes palatyn Piotr
I starannie też przepołowił tę drogę
Abyś był go pamiętny, racz każdy podróżny
Modlitwą prosić łaskawego Boga.
Słup jest źródłem wielu zagadek i przedmiotem naukowych sporów oraz hipotez. Dotyczą one m.in. osoby fundatora, przekładu łacińskiego tekstu, a także genezy i funkcji słupa. Jest bowiem wielce prawdopodobne, iż sporządzono go jeszcze w czasach pogańskich, a w połowie XII wieku wyryto jedynie napis. O konińskim słupie wspomina już Jan Długosz, łącząc jego fundację z Piotrem Włostem Włostowiczem (Duninem). Według innej hipotezy przypisuje się wykonanie napisu Piotrowi Wszeborowicowi Staremu - palatynowi kujawskiemu, kasztelanowi kruszwickiemu - lub jego ojcu, Piotrowi Wszeborowicowi, wojewodzie i palatynowi Bolesława Krzywoustego.
Pierwotnie słup stał u stóp konińskiego zamku, wzniesionego przez króla Kazimierza III Wielkiego, strzegącego przeprawy przez rzekę Wartę i stanowiącego element linii obronnej przed zagrożeniem krzyżackim. Zamek został poważnie uszkodzony w czasie „potopu szwedzkiego”. Od tego czasu popadał coraz bardziej w ruinę. W okresie Królestwa Kongresowego ostatecznie zarzucono myśl o restauracji warowni. Mieszkańcy Konina w roku 1828 uroczyście przenieśli słup na obecne miejsce, nieopodal najstarszej konińskiej świątyni, kościoła farnego pod wezwaniem św. Bartłomieja.
Ustawiony w odległości 52 km od Kalisza i Kruszwicy. Stał się, obok herbu, symbolem miasta. Konin - miasto położone nad Wartą, ok. 100 km na wschód od Poznania, przy drodze do Warszawy.
MT
