Pałac Kościelskich w Miłosławiu
Pierwsza wzmianka o Miłosławiu pochodzi z roku 1314, kiedy to miejscowość była własnością Miłosławskich herbu Doliwa. Od 1487 r. własność Górskich. W okresie reformacji silny ośrodek protestantyzmu – aż do roku 1627, kiedy to Górscy nawracają się na katolicyzm. Później w posiadaniu Grabskich, a od 1777 – Mielżyńskich. W czasie Wiosny Ludów miejsce zwycięskiej bitwy powstańców z wojskami pruskimi (30 kwietnia 1848 r.). W 1893 r. Miłosław kupił Józef Kościelski herbu Ogończyk. W rękach Kościelskich Miłosław pozostawał do 1939 r.
Zabytkowy pałac zlokalizowany jest w południowej części miasta. Początkowo neorenesansowa willa (tzw. kasyno lub altana), zbudowana w pierwszym dziesięcioleciu XIX wieku według projektu Karla Friedricha Schinkela, rozbudowana w 1843-1844 (dobudowa dwóch skrzydeł ogrodowych oraz wieży według projektu Seweryna Mielżyńskiego) oraz ponownie w latach 1895-1899 (dobudowa skrzydeł oraz okazałego portyku na fasadzie frontowej).
Pałac otacza piękny park założony w pierwszej połowie XIX stulecia, później powiększony i urządzony przez Seweryna Mielżyńskiego. W parku wzniesiono pierwszy na ziemiach polskich, pomnik Juliusza Słowackiego, który wystawił Józef Kościelski. Pomnik usytuowany jest na lekkim wzniesieniu, wykonany z kremowego marmuru przez Władysława Marcinkowskiego. Przedstawia popiersie poety na kwadratowej kolumnie, pośrodku łukowatej balustrady, na której siedzi dziewczyna w ludowym stroju. Na bokach balustrady znajdują się znicz i urna, które symbolizują życie oraz śmierć. Odsłonięcie pomnika 16 września 1899 roku, w 50 rocznicę śmierci poety, stało się wielkim wydarzeniem patriotycznym, a gościem specjalnym był tu wtedy Henryk Sienkiewicz.
Pałac został spalony w 1945 przez hitlerowców. Powojenna odbudowa odtworzyła jedynie zewnętrzny wygląd pałacu. Dziś mieści się w nim szkoła. W Miłosławiu odbywa się (przemiennie z Warszawą i Krakowem) uroczystość wręczania Nagrody Fundacji im. Kościelskich. Miłosław położony jest 15 km na południowy zachód od Wrześni.
MT
