Mofeta – rodzaj ekshalacji wulkanicznych, chłodny wyziew (o temperaturze poniżej 100 °C), zawierający głównie dwutlenek węgla, bez większej obfitości pary wodnej. Także otwór, z którego wydobywają się te ekshalacje.
W Polsce zjawisko to można zaobserwować w okolicach Szczawnika, Tylicza i Złockiego (Beskid Sądecki). Największą w Polsce i najbardziej wydajną jest Mofeta w Jastrzębiku, uznana za pomnik przyrody nieożywionej. Znajduje się na dnie bagnistego koryta Złockiego Potoku, tuż przy szosie z Jastrzębika do Złockiego (gmina Muszyna). Nadano jej imię prof.Henryka Świdzińskiego, który ją odkrył w 1938 roku. Gmina Muszyna udostępniła ją turystom, ze środków gminnych zamontowano tutaj tablice informacyjne, schodki i kładkę, oraz wykonano obudowanie dwóch miejsc, w których z wody wydobywają się gazy („Bulgotka” i „Dychawka”).
Nad mofetą giną owady, ptaki, były nawet przypadki padania owiec. Dwutlenek węgla jest cięższy od powietrza, gromadzi się więc przy ziemi. Jeśli nie rozwieje go wiatr, zabija wszystkie unoszące się nad mofetą owady. Dwutlenek węgla wydobywa się nie tylko w mofetach, ale i w wielu innych miejscach w Jastrzębiku i okolicach. Dawniej gromadzący się w piwnicach gaz był zmorą mieszkańców tych okolic. Zdarzył się przypadek śmiertelnego zaduszenia właścicielki w jednej z takich piwniczek oraz człowieka kopiącego studnię. Obecnie nie zdarza się to, gdyż piwnice są betonowe i uszczelnione.
Jest to miejsce zwyczajne i niezwyczajne. Ot zwykły bulgoczący kawałek strumienia. Przyznam się, że jadąc do mofety nie wiedziałam co to jest, a chciałam zobaczyć. No i w jakiś sposób to zwyczajne miejsce mnie urzekło.
Dojazd
Z Muszyny należy kierować się w stronę miejscowości Szczawnik i Złockie czyli skręcić w prawo jeżeli jedziemy z Krynicy. Jest to właściwie jedyna w miarę główna droga odchodząca w prawo na terenie Muszyny. Na rozwidleniu dróg jedziemy w prawo (kierunek Złockie, Jastrzębik), natomiast droga w lewo prowadzi do miejscowości Szczawnik. Od tej pory nie należy się spieszyć gdyż miejsce, do którego zmierzamy wprawdzie jest oznakowane, ale jest to jedynie tablica znajdująca się przy drodze (po prawej stronie) i łatwo ją przeoczyć. Przy tablicy można łatwo zaparkować na poboczu drogi.
MT